Zaobserwowany układ stratygraficzny pozwolił stwierdzić, że zachowały się jedynie średniowieczne sekwencje związane z dolnymi partiami sztucznie usypanego kopca. Podczas przeprowadzonych badań wykopaliskowych pozyskano ruchomy materiał zabytkowy w postaci 268 ułamków ceramiki naczyniowej, 8 fragmentów kafli płytowych, 1 gwoździa żelaznego, 1 fragmentu szkła naczyniowego oraz 1 wióra krzemiennego.
Wąglany gm. Białaczów. Widok w kierunku północnym
Badania wykopaliskowe potwierdziły dotychczasową hipotezę o dwufazowości kopca. Powstanie pierwszego, zapewne drewnianego założenia, należy przyjąć na początek XIV wieku. Obiekt funkcjonował przez całe następne stulecie i najprawdopodobniej został opuszczony w wieku XVI. Kolejne murowane założenie powstało najprawdopodobniej w drugiej połowie XVI stulecia, a koniec jego użytkowania jest w chwili obecnej bardzo trudny do ustalenia. Niestety, nic nie można stwierdzić o wyglądzie i rozplanowaniu „siedzib pańskich” w Wąglanach, co jest wynikiem ogromnych zniszczeń obiektu. Niewiele też można powiedzieć o użytkownikach poszczególnych założeń. Pierwszym znanym ze źródeł właścicielem tutejszego dworu był Piotr Strasz, wymieniony przez Jana Długosza, jednakże w świetle tegorocznych badań można z całą pewnością założyć, że pierwszą „siedzibę pańską” w Wąglanach pobudował jeden z poprzednich właścicieli. Powstanie drugiego, murowanego założenia w drugiej połowie XVI wieku, hipotetycznie można łączyć z Leonardem Straszem, dworzaninem królewskim i burgrabią krakowskim, który był również fundatorem kalwińskiego zboru w pobliskiej Miedznej Murowanej.
Wąglany gm. Białaczów. Fragment wykopu badawczego
W świetle wyników uzyskanych podczas badań wykopaliskowych stwierdzono, że znajdujące się w Wąglanach relikty dworów na kopcu uległy całkowitej destrukcji, zachowały się jedynie niewielkie fragmenty sztucznie usypanego kopca.
Literatura:
Gabriela Ziółkowska, Mariusz Ziółkowski, Tzw. gródek stożkowaty w Wąglanach, gm. Białaczów w świetle archeologicznych badań wykopaliskowych z lat 2007-2008, „Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne”, t. XI (w druku).
dr Gabriela Ziółkowska, dr Mariusz Ziółkowski
(Tomaszów Mazowiecki)