Henryk Seweryn Zawadzki
Od siebie dodam tylko, że rękawiczka zaginęła, zaginął również srebrny (posrebrzany) medal pamiątkowy z wizerunkiem Jana Małachowskiego. Z całą pewnością można powiedzieć, że Starszy Cechu p. Lesiakowski w dniu 1 marca 1945 roku przekazał do Związków Zawodowych Skórzanych [z protokółu]: pamiętnik srebrny [medal?] z wizerunkiem Małachowskiego, 4 pieczęcie cechowe [dopisek - odprowadzono do Izby Rzemieślniczej w Łodzi], skrzynie ze starymi książkami i pamiątkami, rękawiczkę królowej Jadwigi [sic!] i wiele innych przedmiotów. Niektóre z wymienionych zabytków znajdowały się w cechach koneckich przynajmniej do 1958 r. Wśród nich była „Rękawiczka zamszowa, zniszczona podarowana przez Królową Jadwigę Cechowi Szewców w Końskich”. Oczywiście był to dar kanclerzyny Izabeli Małachowskiej. Jakież było moje zdumienie gdy w grudniu ubiegłego roku odnalazłem fotografie rękawiczki i medalu pochodzące z wystawy, zapewne inspirowanej przez PTTK w latach siedemdziesiątych XX wieku (?). Fotografie przetrwały dzięki regionalistom Leokadii i Zygmunta Kwietniewskim [patrz biogram]. Może więc cenny ten zabytek, wraz z innymi, gdzieś ocalał?
Dla orientacji warto dodać, że cech szewski w Końskich Wielkich ustanowił w 1760 r. (rocznica!) Jan Małachowski, kanclerz wielki koronny i dziedzic miasta. W dniach 7 i 19 listopada tego roku nadał odrębne statuty majstrom oraz czeladnikom i uczniom cechowym. Odpowiednio 19 listopada i 6 grudnia statuty te zatwierdził król August III, a następnie 21 listopada 1787 r. król Stanisław August.
[dziękuję KD za inspirację]
Jeszcze o zaginionym medalu słów kilka
Prezentowany medal (średnica 44 mm, waga około 34 g), ze srebra, był w 1748 r. ofiarowany Janowi Małachowskiemu kanclerzowi wielkiemu koronnemu, z okazji 50 rocznicy urodzin (24 stycznia 1698 r.), przez Wawrzyńca Mitzlera de Kolofa (1711-1778). Ofiarodawca pięć lat wcześniej został sprowadzony z Lipska do Końskich Wielkich w charakterze nauczyciela synów kanclerza, zaś do historii przeszedł jako wybitna postać polskiego Oświecenia.
Na awersie medalu umieszczono wizerunek jubilata z profilu, w zbroi, z gwiazdą orderu Orła Białego. Rewers zdobi jego kompletny herb Nałęcz, złożony z następujących elementów: godło herbowe w polu kartusza z owalną pionową tarczą zakreśloną liniami pionowymi, oznaczającymi barwę czerwoną; korona szlachecka; klejnot z mężem (nie z niewiastą!) ubranym w kontusz, przy szabli i trzymającym się oburącz rogów jelenich; dwa orły, jako trzymacze tarczy herbowej; order Orła Białego wraz ze wstęgą orderową. W otoku i w dwóch ćwierćłukach widnieje napis majuskułowy w języku łacińskim o treści: „Panu Swemu Miłościwemu, gdy pół wieku szczęśliwie przepędził, dnia dorocznej pamiątki urodzin roku pięćdziesiątego, życzenia swoje uprzejmie składa Wawrzyniec Mitzler, filozofii i sztuki lekarskiej doktor” (E. Szulc, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie, Warszawa 1989).
Krzysztof Dorcz
Bibliografia:
1. Rękopis Henryka Seweryna Zawadzkiego Odwiedziny u starego szewca Zielińskiego
2. Henryk Seweryn Zawadzki Archiwum Cechu Szewskiego w Końskich, Ziemia nr 6 1926 r.
3. Krzysztof Dorcz Z dziejów rzemiosła w Końskich, Końskie 2001 r.
4. Protokół nr 3 z zebrania Komisji Rewizyjnej i uprawnionych członków Związku Zawodowych Skórzanych odbytego w dniu 1 marca 1945 r. - kopia