Barycz. Obóz wojskowy - okres carski

W wyniku rozbiorów Polski w latach 1772-1795, formalnie nastąpił upadek państwa polskiego, które stało się częścią 3 mocarstw: Austrii, Prus i Rosji. Największy obszar byłego państwa polskiego zagarnęli Rosjanie 463,200 km2 obszaru i 5,4 mln ludności. Spowodowało to, że Rosjanie w wielu miejscach umieszczali garnizony wojskowe, które miały być „władzą wykonawczą” dla postanowień cara, dodatkowo miały skutecznie odciągać od jakiejkolwiek walki narodowowyzwoleńczej.

Obszar zagarnięty, przez Rosję carską podzielono na liczne gubernie, te zaś na powiaty. Interesujący nas rejon znalazł się w Guberni Radomskiej najpierw w powiecie opoczyńskim w okręgu koneckim, następnie zaś w nowo utworzonym powiecie koneckim. Na szczeblu każdego powiatu miała stacjonować pewna liczba żołnierzy, w mieście gubernialnym zazwyczaj znajdowały się ich główne dowództwa. Polityka carskiej Rosji, sterowana odgórnie z Sankt Petersburga wyglądała dla całego obszaru w jeden sposób: dużo wojsk, jak najmniejsza wolność mieszkańców, terror, rusyfikacja, dlatego też tak dużo wojsk musiało znajdować się nawet w najmniejszych miejscowościach. Sytuacja ta stała się priorytetową szczególnie po powstaniach narodowyzwoleńczych - Listopadowym i Styczniowym.

Tekst zamieszczony na fotografii: Fotografia przedstawia osobę jefrejtora [starszego szeregowca] Władysława Mikołaja Kołakowskiego, sierpień 1902 roku. Obóz przy mieście Końskie. Dowódca 28 Połockiego Pułku Piechoty ... [tekst nieczytelny]. Pułkowy adiutant sztabkapitan Kandaka. Fotografia wykonana przez L. Klebanowskiego w Końskich. [Fotograf Ludwik Klebanowski przeniósł się z Radomia do Końskich w 1899 roku. Z fotografii dowiadujemy się również, że w obozie wojskowym Barycz przebywali również żołnierze 28 Połockiego Pułku Piechoty]

Zgodnie z tymi „wytycznymi” również w Końskich znalazły się wojska rosyjskie. Mianowicie części 3 pułków piechoty, należących do Warszawskiego Okręgu Wojskowego; 5 Korpusu Armijnego; 7 Dywizji Piechoty stacjonujące w Guberni Radomskiej były to części:
– 25 Smoleńskiego Pułku Piechoty (stacjonował w Końskich tylko okresowo) z dowódcą pułkownikiem w latach 1903-1912 Bazylim Jesimantowskim [poprzednik Piotr Pietrowicz Procejko, następca Piotr Iwanowicz Dimitriewski]
– 26 Mohylewskiego Pułku Piechoty (stacjonował w Końskich tylko okresowo) z dowódcą pułkownikiem Inocentym Bułatowem od 1 lipca 1903 do 1912 roku. [poprzednik Jan Edward Wladimirowić, następca Gienrij Aleksandrowić Kaiszjewskij]
– 27 Witebskiego Pułku Piechoty z dowódcą pułkownikiem Josipem Stjepanowiczem Jakubowskim od 16 kwietnia 1902 do 4 kwietnia 1907 roku. [poprzednik Dimitri Narkizowić Komarow, następca Aleksandr Konstantinowić Popow]. Dowódcą 3 i 4 batalionu tego pułku, stacjonujących na stałe w Końskich byli odpowiednio: podpułkownik Aleksy Michajłow i podpułkownik Eugenjusz Lebjediew.

Naczelnikiem wojskowym powiatu koneckiego w 1903 roku był podpułkownik Antoni Laskowski. Nadzorcą magazynów żywności dla wojsk na terenie powiatu koneckiego został Aleksy Pieszkow. Do czasów reformy wojskowej z 1874 roku armia rosyjska nie znała koszar, żołnierze rozlokowani byli w prymitywnych lepiankach i ziemiankach oraz w kwaterach prywatnych. W Końskich znajdowały się one w obecnym 1 LO, w prywatnych domach przy ulicy Warszawskiej oraz przy ulicy Kazanowskiej. W początkach XX wieku oddano do użytku prawdziwe koszary przy ulicy Warszawskiej, w których utworzono też szpital oraz łaźnię dla żołnierzy. W czasie 20-lecia międzywojennego w gmachu tym znajdował się stary szpital powiatowy, a obecnie mieści się w nim Dom Pomocy Społecznej „Cichy Zakątek”. Dla potrzeb religijnych wojskowych oraz urzędników rosyjskich, wybudowano w Końskich Cerkiew Prawosławną (rozebrana w 20-leciu międzywojennym).

Ćwiczenia wojskowe odbywały się w koszarach jak i w dalszej odległości od miasta w okolicach Morzywołu - Baryczy - Komaszyc. Odbywały się tam ostre strzelania z karabinów jak i zapewne elementy musztry. Ćwiczenia wojskowe szczególnie odbywano w czasie lata, na które przybywały jednostki z dalszych miast, nawet z miast gubernialnych - Radomia i Piotrkowa. Dla tych jednostek oraz dla wojsk stacjonujących w Końskich, wybudowano w Baryczy, małą, „polową” cerkiew.
Ćwiczenia te, jak i całoroczny pobyt jednostek stacjonujących w mieście, dodatnio wpływały na rozwój jego i najbliższych okolic. Mieszkańcy otrzymywali pracę, która dawała im utrzymanie. Zatrudnienie przy wojsku znajdowali szewcy, krawcy, czapnicy i inni. Wojsku sprzedawano mięso, zboże siano dla wyżywienia koni oraz wiele innych produktów.

Artykuły żywnościowe według polecenia z Warszawy, miały być dostarczane jedynie przez chrześcijan, choćby nawet ich oferty były wyższe od ofert sprzedawców niechrześcijan. Orkiestra Witebskiego Pułku Piechoty, brała udział w wielu uroczystościach w mieście i poza nim, między innymi w Opocznie, przygrywając na loterii dla szpitala. Do obozu ćwiczeń pułku Witebskiego, odbywały wycieczki dzieci z koneckich szkół, o czym piała Gazeta Kielecka z tamtego okresu.

Nie brak było również aktów sabotażu i aktów przestępczych związanych ze stacjonowaniem wojsk carskich. 13 sierpnia 1908 roku, w obozie Witebskiego pułku znaleziono bombę, na szczęście jej eksplozja nie nastąpiła. We wcześniejszym okresie zabito oficera Witebskiego pułku Czarneckiego, we własnym mieszkaniu. Jeden z oficerów Witebskiego pułku, o czym pisała Gazeta Radomska odebrał sobie życie. Przyczyna samobójstwa była niewiadoma. Zapewne aktów takich było więcej w kilkudziesięcioletnim okresie stacjonowania żołnierzy carskich w Końskich. Kres stacjonowaniu wojsk Imperium Rosyjskiego w Końskich, jak i na całym obszarze późniejszej Polski położyła I Wojna Światowa. W 1914 roku stacjonujące w Guberni Radomskiej wojska udały się do Woroneża w Rosji (pułk Smoleński i Mohylewski) oraz do miasta Tambor (pułk Witebski). Tam też doczekały I Wojny Światowej.

Piotr Huber

Dodam jeszcze za Słownikiem Geograficznym Królestwa Polskiego wydanym w 1883 roku, który podaje obszerną informacje o Końskich, że: W odległości 3 wiorst jest miejscowość Barycz stanowiąca własność rządu, w której letnią pora gromadzi się wojsko dla ćwiczeń. Są to: jedna dywizja piechoty, brygada artylerii i pułk kawalerii. Dla kolekcjonerów zaś ciekawą będzie informacja o monetach carskich pułków (wprowadzenie ich miało na celu ułatwienie rozliczeń w bufetach i klubach oficerskich. Każdy klub używał własnych „marek”, oznaczonych nazwą emitenta i nominałem wartości. Ciekawe czy w zbiorach istnieją monety rosyjskich pułków stacjonujących w Końskich?