Obszar zagarnięty, przez Rosję carską podzielono na liczne gubernie, te zaś na powiaty. Interesujący nas rejon znalazł się w Guberni Radomskiej najpierw w powiecie opoczyńskim w okręgu koneckim, następnie zaś w nowo utworzonym powiecie koneckim. Na szczeblu każdego powiatu miała stacjonować pewna liczba żołnierzy, w mieście gubernialnym zazwyczaj znajdowały się ich główne dowództwa. Polityka carskiej Rosji, sterowana odgórnie z Sankt Petersburga wyglądała dla całego obszaru w jeden sposób: dużo wojsk, jak najmniejsza wolność mieszkańców, terror, rusyfikacja, dlatego też tak dużo wojsk musiało znajdować się nawet w najmniejszych miejscowościach. Sytuacja ta stała się priorytetową szczególnie po powstaniach narodowyzwoleńczych - Listopadowym i Styczniowym.
Tekst zamieszczony na fotografii: Fotografia przedstawia osobę jefrejtora [starszego szeregowca] Władysława Mikołaja Kołakowskiego, sierpień 1902 roku. Obóz przy mieście Końskie. Dowódca 28 Połockiego Pułku Piechoty ... [tekst nieczytelny]. Pułkowy adiutant sztabkapitan Kandaka. Fotografia wykonana przez L. Klebanowskiego w Końskich. [Fotograf Ludwik Klebanowski przeniósł się z Radomia do Końskich w 1899 roku. Z fotografii dowiadujemy się również, że w obozie wojskowym Barycz przebywali również żołnierze 28 Połockiego Pułku Piechoty]
Zgodnie z tymi „wytycznymi” również w Końskich znalazły się wojska rosyjskie. Mianowicie części 3 pułków piechoty, należących do Warszawskiego Okręgu Wojskowego; 5 Korpusu Armijnego; 7 Dywizji Piechoty stacjonujące w Guberni Radomskiej były to części:
– 25 Smoleńskiego Pułku Piechoty (stacjonował w Końskich tylko okresowo) z dowódcą pułkownikiem w latach 1903-1912 Bazylim Jesimantowskim [poprzednik Piotr Pietrowicz Procejko, następca Piotr Iwanowicz Dimitriewski]
– 26 Mohylewskiego Pułku Piechoty (stacjonował w Końskich tylko okresowo) z dowódcą pułkownikiem Inocentym Bułatowem od 1 lipca 1903 do 1912 roku. [poprzednik Jan Edward Wladimirowić, następca Gienrij Aleksandrowić Kaiszjewskij]
– 27 Witebskiego Pułku Piechoty z dowódcą pułkownikiem Josipem Stjepanowiczem Jakubowskim od 16 kwietnia 1902 do 4 kwietnia 1907 roku. [poprzednik Dimitri Narkizowić Komarow, następca Aleksandr Konstantinowić Popow]. Dowódcą 3 i 4 batalionu tego pułku, stacjonujących na stałe w Końskich byli odpowiednio: podpułkownik Aleksy Michajłow i podpułkownik Eugenjusz Lebjediew.
Naczelnikiem wojskowym powiatu koneckiego w 1903 roku był podpułkownik Antoni Laskowski. Nadzorcą magazynów żywności dla wojsk na terenie powiatu koneckiego został Aleksy Pieszkow. Do czasów reformy wojskowej z 1874 roku armia rosyjska nie znała koszar, żołnierze rozlokowani byli w prymitywnych lepiankach i ziemiankach oraz w kwaterach prywatnych. W Końskich znajdowały się one w obecnym 1 LO, w prywatnych domach przy ulicy Warszawskiej oraz przy ulicy Kazanowskiej. W początkach XX wieku oddano do użytku prawdziwe koszary przy ulicy Warszawskiej, w których utworzono też szpital oraz łaźnię dla żołnierzy. W czasie 20-lecia międzywojennego w gmachu tym znajdował się stary szpital powiatowy, a obecnie mieści się w nim Dom Pomocy Społecznej „Cichy Zakątek”. Dla potrzeb religijnych wojskowych oraz urzędników rosyjskich, wybudowano w Końskich Cerkiew Prawosławną (rozebrana w 20-leciu międzywojennym).
Ćwiczenia wojskowe odbywały się w koszarach jak i w dalszej odległości od miasta w okolicach Morzywołu - Baryczy - Komaszyc. Odbywały się tam ostre strzelania z karabinów jak i zapewne elementy musztry. Ćwiczenia wojskowe szczególnie odbywano w czasie lata, na które przybywały jednostki z dalszych miast, nawet z miast gubernialnych - Radomia i Piotrkowa. Dla tych jednostek oraz dla wojsk stacjonujących w Końskich, wybudowano w Baryczy, małą, „polową” cerkiew.
Ćwiczenia te, jak i całoroczny pobyt jednostek stacjonujących w mieście, dodatnio wpływały na rozwój jego i najbliższych okolic. Mieszkańcy otrzymywali pracę, która dawała im utrzymanie. Zatrudnienie przy wojsku znajdowali szewcy, krawcy, czapnicy i inni. Wojsku sprzedawano mięso, zboże siano dla wyżywienia koni oraz wiele innych produktów.
Artykuły żywnościowe według polecenia z Warszawy, miały być dostarczane jedynie przez chrześcijan, choćby nawet ich oferty były wyższe od ofert sprzedawców niechrześcijan. Orkiestra Witebskiego Pułku Piechoty, brała udział w wielu uroczystościach w mieście i poza nim, między innymi w Opocznie, przygrywając na loterii dla szpitala. Do obozu ćwiczeń pułku Witebskiego, odbywały wycieczki dzieci z koneckich szkół, o czym piała Gazeta Kielecka z tamtego okresu.
Nie brak było również aktów sabotażu i aktów przestępczych związanych ze stacjonowaniem wojsk carskich. 13 sierpnia 1908 roku, w obozie Witebskiego pułku znaleziono bombę, na szczęście jej eksplozja nie nastąpiła. We wcześniejszym okresie zabito oficera Witebskiego pułku Czarneckiego, we własnym mieszkaniu. Jeden z oficerów Witebskiego pułku, o czym pisała Gazeta Radomska odebrał sobie życie. Przyczyna samobójstwa była niewiadoma. Zapewne aktów takich było więcej w kilkudziesięcioletnim okresie stacjonowania żołnierzy carskich w Końskich. Kres stacjonowaniu wojsk Imperium Rosyjskiego w Końskich, jak i na całym obszarze późniejszej Polski położyła I Wojna Światowa. W 1914 roku stacjonujące w Guberni Radomskiej wojska udały się do Woroneża w Rosji (pułk Smoleński i Mohylewski) oraz do miasta Tambor (pułk Witebski). Tam też doczekały I Wojny Światowej.
Piotr Huber
Dodam jeszcze za Słownikiem Geograficznym Królestwa Polskiego wydanym w 1883 roku, który podaje obszerną informacje o Końskich, że: W odległości 3 wiorst jest miejscowość Barycz stanowiąca własność rządu, w której letnią pora gromadzi się wojsko dla ćwiczeń. Są to: jedna dywizja piechoty, brygada artylerii i pułk kawalerii. Dla kolekcjonerów zaś ciekawą będzie informacja o monetach carskich pułków (wprowadzenie ich miało na celu ułatwienie rozliczeń w bufetach i klubach oficerskich. Każdy klub używał własnych „marek”, oznaczonych nazwą emitenta i nominałem wartości. Ciekawe czy w zbiorach istnieją monety rosyjskich pułków stacjonujących w Końskich?