Lampy astralne i lampucerzy. Końskie - I połowa XVIII wieku

Jedyny zachowany uchwyt lampy astralnej zamocowany na narożu budynku dawnego Magistratu - róg ul Łaziennej i ul. Marszałka Piłsudskiego w Końskich. Przed kilkoma laty był jeszcze jeden zachowany uchwyt na budynku Warszawska 4. Zniknął wraz z przeprowadzonym remontem po pożarze w 2010 r.  Foto. Krzysztof Woźniak 2021.

Zabiorę Państwa w czarodziejską krainę lamp astralnych i lampucerów. Wszystko oczywiście działo się w Końskich w pierwszej połowie XIX wieku.

Jeszcze niedawno temat był mi całkowicie obcy. Ciekawy jestem kiedy spotkali się z nim czytelnicy strony? W czasach mojej młodości pojawiał się termin „lampucera” dotyczący - tak mi się wówczas wydawało - brzydkiej kobiety. A co ten termin oznaczał, wspomnę na końcu artykułu.

Przyznam się, że miałem trudności z odczytaniem znaczenia tych słów: lampy astralne i lampucer. Temat odkrywał swoje tajemnice jak zwykle leniwie. Dla potrzeb niniejszego artykułu znacząco ograniczyłem odnalezione wiadomości.

Przejdę zatem do lamp astralnych w naszym mieście i ich opiekunów - lampucerów.

„Okruchy” Powstania Listopadowego w dokumentach księgowych Kasy Ekonomicznej miasta dziedzicznego Końskie

Tytuł artykułu może nie zachęcać do lektury. Ja natomiast gorąco namawiam do zapoznania się z tekstem. 

To fascynujące dla mnie historyka amatora odkrycie. Odnalazłem liczne i bardzo ciekawe ślady powstania listopadowego w poszycie dokumentów dotyczących księgowości miasta dziedzicznego Końskie. [AGAD, Miasto Końskie vol. V 1830-1833, sygnature 1/191/0/-/2493] Piszę księgowości oczywiście w dzisiejszym rozumieniu tego słowa, a są jeszcze dokumenty towarzyszące, które nagromadziły się nieprzypadkowo podczas tzw. „pogłębiania tematu”. Rozszerzone informacje zgrupowałem w blokach tematycznych, które będę publikował w kolejnych odcinkach. Uzbierała się z tego całkiem niezły materiał na książeczkę, a zarazem unikalny zbiór informacji, które nigdy nie były publikowane.  Przedstawiam Państwu zatem tematykę kilku rozdziałów:

• Słupy smolne,
• Straż bezpieczeństwa,
• Batalion Strzelców Celnych Sandomierskich Juliusza Małachowskiego,
• Misja Kasjera Franciszka Murczkiewicza,
• Transport furgonów do Arsenału Warszawskiego,
• Jeńcy rosyjscy w Końskich w maju 1831,
• Imienna lista uczestników Powstania Listopadowego z Końskich i najbliższej okolicy,
• Transport furgonów do Arsenału Warszawskiego...

Konecki stempel pocztowy „unarodowiony” 1918-21, cz. II

Na tym skanie zgromadziłem trzy przykłady: kasownik dwuobrączkowy KONSK z późną datą użycia 27.01.1921, kasownik dwuobrączkowy KOŃSK z późną datą użycia 25.01.1921, kasownik kolisty podwójny mostkowy KOŃSKIE z najwcześniejszą znaną mi datą użycia 27.01.1921.

W artykule, który zamieściłem na stronie pt. „Koneckie stemple „unarodowione” od 1.11.1918”: przedstawiłem przykłady najwcześniejszego i najpóźniejszego ich użycia na podstawie walorów z mojego zbioru. [1] Zupełnie niedawno na aukcji internetowej spotkałem najwcześniejsze znane mi użycie stempla „unarodowionego” na całości zaproponowanej do kupna z datą stempla 14 listopada 1918, a więc dwa tygodnie po odzyskaniu niepodległości (cena była „kosmicznie wysoka” i nie nabyłem tej ciekawej całości). 

„Młynarska” kapliczka w młynarskiej osadzie. Barycz żelazny krzyż na kamiennej kolumnie

Barycz k. Końskich, żelazny krzyż na kamiennej kolumnie, tuż przy drodze nr 728.

Kapliczka dzisiaj jest zagubiona, ledwo ją można dojrzeć na tle „mocno starzejącego” się domu. Czy stała w tym miejscu, czy może została przesunięta z innego miejsca?

Foto. Bartłomiej Woźniak, styczeń 2021.

Dzisiaj jest zagubiona, ledwo ją można dojrzeć na tle „mocno starzejącego” się domu. Czy stała w tym miejscu, czy może została przesunięta z innego miejsca?

Napis na kamieniu brzmi:

FUNDATOROWIE
WOJCIECH I MARY=
=ANNA Z GAJEW=
SKICH MAŁŻON=
KOWIE LISIEWICZO
WIE PROSZĄ
PRZECHODNIÓW
O WESTHNIENIE
DO BOGA
DNIA 21 SIERPNIA
185[?]  ROKU

Kim byli Wojciech i Maryanna Lisiewiczowie? Dlaczego ten rok 185[?] był dla nich ważny? Co mówią nam archiwalne dokumenty? Dlaczego w tytule nazwałem ją młynarską kapliczką? 

Rogatki koneckie 14 stycznia 1919. Gorzki smak wolności

Pierwsza notka prasowa o tragicznych koneckich wydarzeniach

Gazeta Kielecka, 18 stycznia 1919.

„Opowiem dokumentami” o wydarzeniach, które rozegrały się tu w Końskich w miesiącu styczniu 1919 roku. Tragiczne wydarzenia w Końskich z dnia 14 stycznia 1919 roku - starannie ukrywana, pomijana prawda, czy bojaźliwość historyków. Do tej pory tylko jeden konecki historyk opisał te tragiczne wydarzenia wskazując na ich genezę i przebieg [1] .

Chciałbym zacząć od zacytowania niewielkiego fragmentu rymowanego pamiętnika Kazimierza Kapla dotyczącego lat 1918, 1919 i 1920 [2] . Sami Państwo zobaczą z jak skomplikowaną materią przyszło się zmierzyć [opis dotyczy wydarzeń tuż przed wigilią 1918]:

„...Spokój w mieście „partyjni” zaczynają burzyć.
Wiece i awantury, zebrania, pochody,
Nie Polsce, narodowi, lecz partii chcą służyć...
Ślę na miasto patrole - idzie żołnierz młody.
Dzisiaj w Straży zebranie - krzyki, zamieszanie...
Wkraczam z silnym oddziałem... przerywam zebranie...”.
Dalej autor rymowanego pamiętnika opisuje swój udział w krótkich ćwiczeniach w Piotrkowie [Trybunalskim] i wyjazd do Zagłębia:

„Jedziemy do Zagłębia. Komunizm się szerzy... Różnbe gwardie czerwone... W ordynku wkraczamy... Czynny opór z ich strony. Strzały... tyralierzy... Będzin... już jest Sosnowiec..., Gwardie rozbrajamy. Z okna do mnie strzelają... Już dom otoczono... Wkrótce w całym Zagłębiu spokój przywrócono...”.

Muszę wskazać też na „iskrę”, która doprowadziła do napisania tego artykułu, książki; sam w tej chwili nie wiem jak bogaty zgromadzę materiał. Wstępnie zrobiłem rekonesans w prasie z tamtego okresu: rabacje, tumulty, nastroje rewolucyjne, prawie kolejna republika bolszewicka... Dochodzą również wspomnienia rodzinne. [3]

Przegląd dokumentów zacznę od zapisów z posiedzeń Rady Miejskiej które odbyły się w Końskich w 1918 roku. Przypomnę, że Końskie zostały oswobodzone od okupanta austriackiego 1 listopada 1918 roku. [4]